Bloeddruk – een gids voor normale waarden, hoge en lage bloeddruk

Bloeddruk – wat is het eigenlijk?

‍Bloeddruk is de kracht die ontstaat wanneer bloed vanuit het hart de bloedvaten in wordt gepompt. Het is een levensbelangrijke functie, omdat het ervoor zorgt dat zuurstof en voedingsstoffen alle organen en weefsels in je lichaam bereiken.

Wat beïnvloedt de bloeddruk?

‍Je bloeddruk wordt beïnvloed door veel verschillende factoren, zowel lichamelijke als livsstilsrelaterade. Ze stijgt vaak met de leeftijd omdat de bloedvaten stijver worden. Erfelijkheid kan er ook voor zorgen dat sommige mensen gemakkelijker hoge bloeddruk krijgen. Ook geslacht en hormonen spelen een rol — zo hebben mannen vaak een hogere bloeddruk op jongere leeftijd, terwijl vrouwen vaker hoge bloeddruk ontwikkelen na de menopauze.
Daarnaast zijn de nieren belangrijk, omdat ze helpen de bloeddruk te reguleren door de vochtbalans te regelen.

Leefstijl speelt een grote rol

‍Je leefstijl heeft veel invloed op je bloeddruk. Een voeding met veel zout, suiker en vet, veel alcohol, roken en weinig lichaamsbeweging kunnen allemaal bijdragen aan een hogere bloeddruk.
Overgewicht, langdurige stress en slechte slaap hebben ook een negatieve invloed. De bloeddruk kan bovendien tijdelijk variëren gedurende de dag, afhankelijk van lichamelijke activiteit, emoties, cafeïne-inname, zwangerschap of het gebruik van bepaalde medicijnen zoals de anticonceptiepil.

Hoe wordt bloeddruk gemeten?

‍Bloeddruk wordt gemeten in millimeter kwik (mmHg). Je noteert twee waarden: de systolische druk (de bovenwaarde) over de diastolische druk (de onderwaarde), bijvoorbeeld 120/70 mmHg. In het dagelijks taalgebruik zegt men “120 over 70”.
De systolische druk laat zien hoe hoog de druk is wanneer het hart samentrekt en bloed het lichaam inpompt. De diastolische druk laat zien hoe hoog de druk is wanneer het hart tussen twee slagen ontspant en zich weer vult met bloed.

Hoe meet je betrouwbaar?

‍De enige manier om zeker te weten wat je bloeddruk is, is door te meten — bijvoorbeeld op een gezondheidscentrum, bij sommige apotheken of thuis.
Voor het meest betrouwbare resultaat meet je je bloeddruk na een korte rustperiode. Vermijd koffie, nicotine en lichamelijke inspanning vooraf. Zit of lig comfortabel met je arm op harthoogte. Het is ook verstandig om meerdere metingen op verschillende momenten te doen.

Normale schommelingen – en lage bloeddruk

‍Bloeddruk wordt geregeld door het zenuwstelsel en hormonen en schommelt natuurlijk gedurende de dag. Ze stijgt bij inspanning en daalt in rust.
Lage bloeddruk (hypotensie) is meestal onschuldig, maar kan problemen geven als je klachten krijgt zoals duizeligheid of vermoeidheid, of als het komt door een onderliggende aandoening. Bij klachten die je dagelijks leven beïnvloeden moet je medisch advies zoeken.

Hoge bloeddruk – wat veroorzaakt het?

‍Hoge bloeddruk, of hypertensie, wordt gedefinieerd als herhaalde metingen boven 140/90 mmHg. Hoge bloeddruk kan veel oorzaken hebben — meestal gaat het om een combinatie van factoren.
Veelvoorkomende oorzaken zijn overgewicht of obesitas, stress, ongezonde eetgewoonten met veel vet en suiker, en een hoge alcoholinname. Ook omgevingsfactoren zoals lawaai en erfelijkheid kunnen een rol spelen. Hoge bloeddruk kan ook ontstaan tijdens de zwangerschap, bijvoorbeeld door pre-eclampsie.
De prevalentie van hoge bloeddruk varieert met de leeftijd: bij jongere volwassenen komt het vaker voor bij mannen, terwijl het bij oudere volwassenen iets vaker voorkomt bij vrouwen.

Stijgende bloeddruk met de leeftijd

‍Bloeddruk stijgt natuurlijk met de leeftijd, vooral de systolische druk. Bij sommige mensen wordt hoge bloeddruk veroorzaakt door een onderliggende aandoening — iets wat vaker voorkomt bij jonge mensen met zeer hoge waarden. Oorzaken kunnen nierziekten, hormonale stoornissen of bijwerkingen van medicijnen zijn, zoals de anticonceptiepil. Zwangerschapscomplicaties en aandoeningen waarbij het lichaam te veel hormonen aanmaakt, kunnen ook bijdragen.

Een van de meest voorkomende aandoeningen ter wereld

‍Hoge bloeddruk komt wereldwijd zeer vaak voor. Veel mensen hebben een verhoogde bloeddruk en hebben medicatie of ondersteuning bij leefstijlveranderingen nodig. Omdat hoge bloeddruk zelden duidelijke symptomen geeft, wordt het soms “de stille moordenaar” genoemd.
Bij zeer hoge bloeddruk kunnen ernstige hoofdpijn en benauwdheid optreden — dit is een zeldzame maar ernstige situatie.

Waarom moet je hoge bloeddruk vermijden?

‍Een normale bloeddruk is essentieel voor een goede werking van het lichaam. Verhoogde bloeddruk verhoogt het risico op ziekten zoals beroerte, hartaanval, hartfalen, nierziekte en dementie.

Wanneer moet je medische hulp zoeken?

‍Maak je je zorgen over je bloeddruk, dan kun je deze meten. Als je bloeddruk herhaaldelijk boven 140/90 mmHg ligt, moet je contact opnemen met een zorgverlener.
Bij zeer hoge waarden — 180/110 mmHg of meer — en als je je slecht voelt, hoofdpijn hebt of andere symptomen ervaart, moet je onmiddellijk medische hulp zoeken. Hetzelfde geldt als je zwanger bent en herhaaldelijk 140/90 mmHg of hoger meet.

Wat kun je zelf doen?

‍Bij licht verhoogde bloeddruk kunnen leefstijlveranderingen helpen. Ze verlagen de bloeddruk misschien niet meteen, maar verminderen wel het risico op hart- en vaatziekten en verbeteren je gezondheid op de lange termijn.

Regelmatig bewegen

‍Lichaamsbeweging heeft een duidelijk bloeddrukverlagend effect. Elke vorm van beweging telt: wandelen, fietsen, tuinieren of andere dagelijkse activiteiten.

Stoppen met roken en minder alcohol drinken

‍Tabak en alcohol verhogen de bloeddruk. Stoppen met roken en minder alcohol drinken kan snel tot verbetering leiden.

Gezond eten en minder zout

‍Een gevarieerd, voedzaam dieet met veel fruit, groenten, mager eiwit en volkorenproducten is goed voor je bloeddruk. Minder zout eten is belangrijk, vooral bij hoge bloeddruk.

Afvallen indien nodig

‍Als je overgewicht hebt, kan afvallen helpen om je bloeddruk te verlagen en het risico op hart- en vaatziekten te verminderen. Al een paar kilo gewichtsverlies kan verschil maken.

Stress verminderen en genoeg slapen

‍Stress en slaaptekort kunnen de bloeddruk verhogen. Zoek manieren om te ontspannen, bijvoorbeeld door beweging, mindfulness of andere ontspanningstechnieken. Goede, regelmatige slaap is belangrijk voor herstel.

Medicatie

‍Soms zijn leefstijlveranderingen niet voldoende en is medicatie nodig. Er zijn verschillende soorten middelen, en vaak worden twee of meer gecombineerd om de streefwaarden te bereiken. De keuze hangt af van leeftijd, diabetes, erfelijkheid, cholesterol, roken en eerdere hart- en vaatziekten.

Samenvatting

‍Bloeddruk is de druk die ontstaat wanneer het hart bloed door het lichaam pompt. Normale bloeddruk is essentieel voor een goede gezondheid, terwijl zowel hoge als lage waarden problemen kunnen geven.
Hoge bloeddruk is vooral riskant en komt veel voor. Ze verhoogt het risico op beroerte, hartaanval en hartfalen.

‍
Leefstijl speelt een grote rol, en aanpassingen zoals meer bewegen, gezonder eten, minder zout, stoppen met roken, minder alcohol en stressmanagement kunnen de bloeddruk verbeteren. Als dat niet genoeg is, kan medicatie nodig zijn.

‍
Disclaimer: Dit artikel is vertaald met behulp van AI. De Engelse versie is de originele versie. Bij twijfel prevaleert de Engelse tekst.